CANLILARDA ÜREME, BÜYÜME VE GELİŞME

A. Canlılık Hücreyle Başlar

Bir canlıyı oluşturan en küçük yapı birimine hücre denir.

Hücre temel olarak 3 ana kısımdan oluşur:

1. Hücre zarı
2. Sitoplazma
3. Çekirdek

1. Hücre Zarı

• Hücreye şekil verir.
• Hücreyi dış etkilerden korur.
• Hücrenin madde alışverişini kontrol eder.
• Canlıdır.
• Esnektir.
• Yapısında protein, karbonhidrat ve yağ bulunur.
• Üzerinde por adı verlen gözenekler bulunur.
• Seçici geçirgendir.

Bitki, bakteri ve mantar hücrelerinde hücre zarının dışında bulunan ikinci örtüye hücre duvarı denir.

Hücre duvarı kalın, sert, cansız, dayanıklı ve koruyucudur.

2. Sitoplazma

• Hücredeki yaşamsal olayların gerçekleştiği bölümdür.
• Hücre zarı ile çekirdeğin arasını dolduran, yumurta akı kıvamında sıvıdır.
• Sitoplazmada bulunan hücre organcıklarına organel denir.

Organeller ve görevleri:

Endoplazmik retikulum:

• Hücre içindeki yapılar arasında madde iletimini sağlar.

Lizozom:

• Hücre içi sindirimde görev alır.
• Hücrede yıpranmış ve yaşlanmış organelleri parçalar.
• Lizozom zarların yırtılması durumunda, hücre kendi kendisini sindirir.

Ribozom:

• En küçük ve zarsız organeldir.
• Hücrede protein sentezinde(üretiminde) görevlidir.

Sentrozom:

• Sadece hayvan hücrelerinde bulunur.
• Hücrenin bölünmesinde görev yapar.

Golgi Cisimciği:

• Besinlerden salgı maddeleri üretip paketler.
• Ter bezi, tükürük bezi vb. hücreleride çok sayıda bulunur.

Mitokondri:

• Hücre içn gerekli olan enerjiyi üretir.
• Besinlerin oksijenle yakılmasını sağlar.

Besin + Oksijen -> Karbondioksit + Su + Enerji

Koful:

• Hücre içindeki besinleri ve atık maddeleri depo eder.
• Bitki hücrelerinde büyük, hayvan hücrelerinde küçüktür.

Kloroplast:

• Sadece bitki hücrelerinde bulunur.
• Bitkiye yeşil renk verir
• Fotosentez yaparak besin ve oksijen üretir.

Karbondioksit + Su + Işık -> Besin + Oksijen

3. Çekirdek

• Hücredeki canlılık olaylarının yönetildiği yerdir.
• Çekirdeğin içerisinde kalıtsal maddeler (DNA) bulunur.
• Hücrenin çoğalmasını sağlar.

 

Bitki Hücresi	Hayvan Hücresi
Hücre duvarı var	Hücre duvarı yok
Kloroplast var	Kloroplast yok
Hücre şekli köşeli	Hücre şekli yuvarlak
Kofullar büyük ve çok sayıda	Kofullar küçük ve az sayıda
Besin olarak nişasta depolanır	Besin olarak glikojen depolanır
Kendi besinini üretir	Dışarıdan hazır besin alır

B. Hücreden Organizmaya

Atom → Molekül → Büyük molekül → Organel → Hücre → Doku → Organ → Sistem → Organizma